Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z dnia 10 grudnia 2015 r., sygn. akt I SA/Ol 445/15, zajął się kwestią dotyczącą ustalenia komu i kiedy przysługuje prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej.
Organ w przedmiotowej sprawie zakwestionował rzetelność rocznego rozliczenia podatniczki w zakresie odliczonej tzw. ulgi prorodzinnej. Podatniczka wyjaśniła, że w związku z rozwodem ograniczone zostały prawa rodzicielskie ojcu, a opieka, wychowanie i kształcenie dziecka leży po stronie matki. Ojciec dziecka poza zasądzonymi alimentami nie ponosi innych kosztów i nie bierze odpowiedzialności za wychowanie córki. Podatniczka dodała również, że miejscem pobytu małoletniej jest miejsce zamieszkania matki, ona wykonuje całą władzę rodzicielską. Podkreśliła też, że nie wiedziała, że ojciec dziecka nie zgadzał się na pełne odliczenie przez nią ulgi, która przysługuje jej w całości z uwagi na fakt bycia głównym opiekunem dziecka.
W ocenie organu z prawa do dokonania odliczenia od podatku ulgi prorodzinnej mogą skorzystać zarówno matka i ojciec dziecka. Zdaniem organu, wykonywanie władzy nad małoletnią córką powierzono matce, a ojcu władzę rodzicielską ograniczono do prawa współdecydowania o istotnych sprawach dziecka, co nie jest tożsame z pozbawieniem władzy. W związku z tym, żadne z rodziców nie zostało władzy pozbawione ani władza ta nie została im zawieszona orzeczeniem sądu opiekuńczego. Zatem na gruncie przepisów podatkowych zarówno podatniczka jak i były mąż spełnili przesłanki warunkujące nabycie prawa do dokonania odliczenia ulgi.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie miał odmienne zdanie niż organ. Zdaniem sądu, nie można utożsamiać faktu bycia rodzicem i posiadania praw rodzicielskich z wykonywaniem władzy rodzicielskiej. To, że rodzicowi przysługuje władza rodzicielska, nie jest bowiem równoznaczne z faktycznym jej wykonywaniem, a więc realizowaniem przez rodzica przysługujących mu praw i obowiązków, składających się na treść władzy rodzicielskiej. Jeżeli więc rodzic faktycznie nie wykonuje pieczy nad dzieckiem, nie zarządza jego majątkiem i nie reprezentuje dziecka, to nie można przyjmować, że wykonuje władzę rodzicielską, która mu przysługuje.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zaznaczył, że w celu prawidłowego zastosowania art. 27f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych konieczne jest ustalenie faktycznego wykonywania władzy rodzicielskiej przez rodzica, który ubiega się o rozliczenie ulgi na swoją korzyść. Zdaniem sądu, skoro wykonywanie władzy rodzicielskiej powierzono matce i ona tę władzę faktycznie wykonuje, to niewątpliwie jej przysługuje prawo do odliczenia ulgi. W takim przypadku nie ma potrzeby odwoływania się do reguły podziału kwoty ulgi przewidzianej w art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, chyba, że rodzice uzgodnili między sobą podział kwoty ulgi. Sąd zwrócił uwagę na fakt, że ojcu nie tylko, że nie powierzono wykonywania władzy rodzicielskiej, ale nawet mu ją ograniczono. Nie można zatem utrzymywać, że ojcu przysługuje pełna władza rodzicielska taka jak matce dziecka. Oceny tej nie zmienia nałożenie obowiązku alimentacyjnego. Natomiast prawo do kontaktów z dzieckiem nie jest zaliczane do treści władzy rodzicielskiej, która nie obejmuje prawa do osobistej styczności (kontaktów) z dzieckiem.
Reasumując należało uznać, że nie można utożsamiać faktu bycia rodzicem i posiadania praw rodzicielskich z wykonywaniem władzy rodzicielskiej.
