Określenie podatnika ma zasadnicze znaczenie dla zakresu opodatkowania (wskazuje na podmiotowy zakres opodatkowania). Jednak cienka granica uznania danego podmiotu za podatnika podatku od towarów i usług pozostawia szerokie pole interpretacyjne do uznania przez organy podatkowe, czy dany podmiot wykonujący określone czynności jest podatnikiem czy też nie.
Opodatkowaniu mogą podlegać te czynności, w przypadku których spełniony został zarówno podmiotowy, jak i przedmiotowy zakres opodatkowania, tzn. zaistniała czynność określona jako opodatkowana, która została wykonana przez podmiot mający cechę podatnika. Podkreślają to w swych rozstrzygnięciach sądy administracyjne, np. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, który w wyroku z dnia 23 lipca 2014 r. sygn. I SA/Po 60/14 stwierdził, że „Okoliczność, iż dany podmiot wykonuje czynności wymienione w art. 5 u.p.t.u. (m.in. odpłatną dostawę towarów) nie jest i nie może być jedyną i wystarczającą przesłanką do ich opodatkowania podatkiem VAT. Oczywistym jest, że dany podmiot musi działać w charakterze podatnika, a zatem podmiotu wykonującego samodzielnie działalność gospodarczą, w rozumieniu art. 15 ust. 2 u.p.t.u.”. Przepis art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług definiuje podatnika jako każdy podmiot, niezależnie od jego formy organizacyjno-prawnej, który samodzielnie prowadzi działalność gospodarczą, bez względu na cel oraz rezultat takiej działalności. Przepisy tej ustawy na swój własny użytek definiują również pojęcie działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika tego podatku. Nie można więc utożsamiać działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. z działalnością gospodarczą, o której mowa choćby w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej lub w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, ani tym bardziej z zawartą w przepisach ustaw o podatku dochodowym.
Artykuł 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. definiuje działalność gospodarczą jako wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Szeroka definicja działalności gospodarczej powoduje, że podmioty wykonujące taką działalność są klasyfikowane jako podatnicy niezależnie od ich statusu. Za podatników należy zatem uznać te wszystkie podmioty, które prowadzą określoną działalność występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym, niezależnie od formy, statusu i więzi prawnych. W tym miejscu należy wskazać, że od dnia 1 kwietnia 2013 r. z definicji „działalności gospodarczej” zniknął fragment, zgodnie z którym za działalność taką uważało się także sytuację, gdy czynność (producenta, handlowca, usługodawcy, rolnika, przedstawiciela wolnego zawodu) została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Zastrzeżenie powyższe – o jednorazowej czynności wykonanej w okolicznościach wskazujących na zamiar działania w sposób częstotliwy – zostało skreślone z treści przepisu, jednak nadal działalność gospodarcza w rozumieniu komentowanej ustawy powinna charakteryzować się zamiarem częstotliwości działania. Można przyjąć, że mimo powyższej zmiany dokonanej z dniem 1 kwietnia 2013 r. definicja działalności gospodarczej w istocie niewiele się zmieniła. Przed tą datą sformułowanie to miało o tyle skutek praktyczny, że organy podatkowe często powoływały się na fragment o „jednorazowym wykonywaniu czynności w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania ich w sposób częstotliwy”, uznając m.in. osoby fizyczne nie prowadzące zarejestrowanej działalności gospodarczej za podatników przy sprzedaży gruntów. Z drugiej strony należy wskazać, iż dokonywanie określonych czynności incydentalnie nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.
Zakreślona powyżej – dość cienka – granica uznania danego podmiotu za podatnika podatku od towarów i usług pozostawia szerokie pole interpretacyjne do uznania przez organy podatkowe, czy dany podmiot wykonujący określone czynności jest podatnikiem czy też nie. O każdym przypadku uznania danego podmiotu za podatnika podatku od towarów i usług decydować powinny okoliczności faktyczne, a do konkretnych przypadków należy oczywiście podchodzić indywidualnie.
