Spółka prowadzi działalność deweloperską i zawiera umowy deweloperskie sprzedaży apartamentów zarówno z osobami fizycznymi jak i prawnymi. Umowa daje prawo stronom do jej rozwiązania, jednak związany jest z tym obowiązek zapłaty kary umownej. Ponadto umowa daje możliwość dochodzenia odszkodowania uzupełniającego w wysokości przewyższającej wysokość kary umownej do wysokości rzeczywiście poniesionej szkody. W przypadku rozwiązania umów przedwstępnych z winy zamawiającego spółka nalicza karę umowną w wysokości określonej w umowie przedwstępnej. W wyniku rozwiązania umowy spółka zwraca zamawiającemu kwoty zaliczek wpłaconych oraz wystawia fakturę korygującą. Spółka zawarła umowy deweloperskie m.in. ze swoimi wspólnikami. Następnie wspólnicy zwrócili się o rozwiązanie zawartych umów a spółka znalazła podmioty trzecie zainteresowane nabyciem apartamentów jednak ze cenę niższą około 20%, niż cena ustalona w umowach ze wspólnikami. W wyniku zawartych porozumień ze wspólnikami, zobowiązali się oni do zapłaty odszkodowań spółce, odpowiadających różnicy pomiędzy ceną sprzedaży apartamentu wskazaną w umowach zawartych pomiędzy spółką a wspólnikami, a ceną sprzedaży apartamentów uzgodnioną z podmiotem trzecim.
W związku z powyższym powstało zagadnienie, czy odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy przedwstępnej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podlegają między innymi odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Stosownie do art. 8 ust. 1 tej ustawy przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Aby dane usługi były opodatkowane podatkiem od towarów i usług muszą być one odpłatne. W rozumieniu prawa cywilnego odpłatność zawiera element wynagrodzenia pieniężnego, tym samym w takim ujęciu występuje wzajemna ekwiwalentność świadczeń. Ponadto musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem a otrzymanym wynagrodzeniem. Dlatego też, odszkodowanie zapłacone przez wspólników na rzecz spółki nie posiada cechy odpłatności. Ponadto jak wynika z wyroku WSA z dnia 23 licap 2013 r. (I SA/Wr 591/13) „dla ustalenia czy miało miejsce świadczenie usług istotne jest stwierdzenie, czy świadczenie przyniosło odbiorcy jakąkolwiek korzyść. Niezbędne jest zatem ustalenie, czy dane czynności skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez dokonującego płatności w zamian za ich wykonanie bądź zaniechanie. W przypadku płatności z tytułu kar umownych, odszkodowania, zadatku brak jest zachowania symetrii pomiędzy świadczeniem a wynagrodzeniem. I w takich przypadkach wynagrodzenie stanowi formę zadośćuczynienia – rekompensaty; nie powoduje zwiększenia aktywów po stronie podmiotu, który je otrzymuje”.
Stąd zapłata odszkodowania przez wspólników na rzecz spółki nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.
