Ordynacja podatkowa nie przewiduje regulacji w zakresie wykreślenia wpisu hipoteki w księdze wieczystej zatem w tym przypadku należy odnieść się bezpośrednio do przepisów ustawy o księgach wieczystych i hipotece.
Należy podkreślić, że Organy podatkowe nie mają obowiązku na podstawie Ordynacji podatkowej występować z wnioskiem o wykreślenie wpisu hipoteki z księgi wieczystej podatnika. Obowiązek taki pośrednio wynika z art. 100 ustawy o księgach wieczystych i hipotece: „w razie wygaśnięcia hipoteki wierzyciel obowiązany jest dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej”. Zauważyć należy, że działanie Organu uwarunkowane jest jednak „wygaśnięciem hipoteki”. Z treści art. 94 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wynika, że to wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki, chyba że z danego stosunku prawnego mogą powstać w przyszłości kolejne wierzytelności podlegające zabezpieczeniu. Zatem dopiero w przypadku wygaśnięcia wierzytelności można dochodzić od Organów realizacji obowiązku związanego z wykreśleniem ustanowionego wpisu hipotecznego. Organy podatkowe wiążą możliwość wykreślenia wpisu hipoteki w związku z wygaśnięciem wierzytelności, a więc w szczególności z uregulowaniem zobowiązań podatkowych. Należy jednak podkreślić, że zgodnie z art. 59 § 1 pkt 9 Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe wygasa również np. wskutek przedawnienia.
Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności. W myśl art. 31 ust. 2 wskazanej ustawy wpis potrzebny do usunięcia niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym może nastąpić, gdy niezgodność będzie wykazana orzeczeniem sądu lub innymi odpowiednimi dokumentami.
Cechy dokumentu mogącego stanowić podstawę wpisu do księgi wieczystej wskazuje postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2013 r. sygn. III CSK 171/12 : „wpis do księgi wieczystej może być dokonany na podstawie takiego dokumentu, który świadczy o istnieniu pewnego stanu prawnego nieruchomości czy też dokumentuje czynność materialnoprawną powodującą powstanie, zmianę lub ustanie prawa podlegającego wpisowi do księgi wieczystej.”
Organy podatkowe nie są zobligowane do samodzielnego występowania z wnioskiem o wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej. Nadto wierzyciel hipoteczny (Organ podatkowy) nie musi wyrażać zgody na wykreślenie, jednakże musi wydać dokument mogący stanowić podstawę wykreślenia wpisu. W zakresie wydania dokumentu konieczne jest jednak istnienie podstawy dla jego wydania. Organ bowiem może odmówić wydania stosownego dokumentu jeżeli stwierdzi brak podstaw do jego wydania.
W wypadku, gdy hipoteka wygasła, a wierzyciel odmawia wydania dłużnikowi dokumentu uprawniającego go do wystąpienia z wnioskiem o wykreślenie hipoteki, takie wykreślenie może nastąpić jedynie w trybie art. 10 cytowanej ustawy, a więc w drodze powództwa cywilnego. Roszczenie o uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przysługuje jedynie wówczas, gdy kwestionowany wpis w księdze wieczystej jest prawomocny, co oznacza, że nie może być podważony przez wniesienie środka odwoławczego w postępowaniu. Nie jest ono także uzasadnione w wypadku, gdy wpis może być usunięty w wyniku złożenia wniosku o jego wykreślenie.
Podkreślić należy, że wyrażenie zgody przez wierzyciela na wykreślenie hipoteki jest czynnością cywilnoprawną, a nie działaniem z zakresu administracji publicznej, tym samym nie istnieje decyzyjny tryb załatwiania takich spraw. Dotyczy to wszystkich wierzycieli, w tym wierzycieli publicznoprawnych.
źródło: Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o.
foto: pixabay.com
