Jedną ze zmian, która ma zostać wprowadzona w ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, która wynika z projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw, jest doprecyzowanie przepisów dotyczących przypadków, w których wyłączony został obowiązek zgłoszenia nabycia, oraz uchylenie przepisu określającego zwolnienie od podatku w przypadku nabycia własności nieruchomości stanowiących gospodarstwo rolne lub jego część.
Projekt doprecyzowuje przepisy dotyczące przypadków, w których wyłączony został obowiązek zgłoszenia nabycia. Według założeń nie będzie wymagało zgłoszenia nabycie, które zostało dokonane w formie aktu notarialnego przez złożenie oświadczenie woli jednej ze stron czynności cywilnoprawnej.
Zasada powyższa dotycząca obowiązku składania zgłoszenia nie ma zastosowania m.in. w przypadku, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego, gdyż cel zgłoszenia, jakim jest poinformowanie właściwego organu podatkowego jest osiągnięty wskutek przekazania aktu notarialnego przez notariusza. W niektórych przypadkach dla skuteczności czynności wystarczające jest, by w formie aktu notarialnego złożone zostało tylko oświadczenie woli jednej ze stron czynności (np. przy umowie darowizny wystarczające jest złożenie w tej formie tylko oświadczenia darczyńcy, a przy ustanawianiu nieodpłatnego użytkowania w formie aktu notarialnego składane jest oświadczenie woli ustanawiającego to prawo).
W obowiązującym stanie prawnym w takich przypadkach, mimo że organ podatkowy ma informację o nabyciu, gdyż otrzymuje od notariusza akt notarialny dokumentujący tę czynność, to dla skorzystania ze zwolnienia niezbędne jest złożenie zgłoszenia przez podatnika. Dla wyeliminowania zbędnego biurokratyzmu zasadne jest wyłączenie obowiązku składania zgłoszenia w opisanej sytuacji.
Dodatkowo projekt przewiduje uchylenie przepisu dotyczącego zwolnienia od podatku nabycie własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości lub jej części wraz z częściami składowymi, z wyjątkami określonymi wprost w ustawie, pod warunkiem, że w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili nabycia ta nieruchomość stanowi gospodarstwo rolne lub jego część albo wejdzie w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy i to gospodarstwo rolne będzie prowadzone prze nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia.
Biorąc pod uwagę, że w polskim rolnictwie dominuje model własności rodzinnej, przeniesienie własności takich nieruchomości rolnych następuje poprzez nieodpłatne przekazanie – czyli w postaci dziedziczenia lub darowizny. Wprowadzając tego typu artykuł do polskiego systemu prawnego kierowano się zapewnieniem nieopodatkowania przekazywania gospodarstw rolnych między członkami najbliższej rodziny. Przepis ten obecnie stracił na znaczeniu w związku z tym, że takie przekazanie korzysta z całkowitego zwolnienia od opodatkowania na podstawie art. 4a ustawy, pod warunkiem zgłoszenia nabycia do właściwego organu podatkowego w określonym w ustawie terminie. Wobec powyższego celowym i uzasadnionym zabiegiem jest usunięcie tego przepisu z ustawy.
