Od początku 2014 r. uległ zasadniczej zmianie moment, w którym powstaje prawo do zmniejszenia podatku należnego o podatek naliczony w podatku od towarów i usług: zgodnie z nowym ust. 10 art. 86 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. prawo to powstaje w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu nabycia towarów (usług) przez podatnika. Z powyższą regułą wiążą się dwie fundamentalne zasady dotyczące wykonania powyższego uprawnienia:

• zasada pierwsza: odliczenie może nastąpić w deklaracji za okres podatkowy, w którym powstało to prawo lub za jeden z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych: wybór należy do podatnika (art. 86 ust. 11 ustawy),
• zasada druga: jeżeli podatnik nie dokonał odliczenia zgodnie z zasadą pierwszą, może wykonać to uprawnienie poprzez korektę deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym powstało prawo do odliczenia (ust. 13 w związku z ust. 10 art. 86 ustawy).

Powyższe zasady zasadniczo różnią się od rozwiązań prawnych obowiązujących w latach poprzednich: prawo do odliczenia nie powstawało wówczas z mocy prawa, lecz wskutek zaistnienia zdarzeń faktycznych, zwłaszcza takich jak otrzymanie faktury lub dokumentu celnego, dokonujących czynności zakupu (importu) towarów lub nabycia usługi.

Znowelizowana treść art. 86 tej ustawy określa również warunki szczególne wykonania prawa do odliczenia: podstawowe znaczenie ma tu ust. 10b-10g. W przypadku zakupu towarów i usług, gdzie podatnikiem jest dostawca (usługodawca) oraz importu towarów, prawo do odliczenia powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny. Oznacza to, że:

• otrzymanie tych dokumentów w okresie, o którym mowa w ust. 10 art. 86, umożliwia odliczenie za ten okres,
• otrzymanie tych dokumentów w drugim lub trzecim okresie rozliczeniowym (ust. 11 art. 86 ustawy) daje możliwość odliczenia za okres otrzymania,
• jeżeli podatnik otrzymał te dokumenty później – może zrealizować prawo do odliczenia poprzez korektę deklaracji, lecz tylko za okres, w którym nabył prawo do odliczenia (ust. 10 art. 86 ustawy).

Oznacza to, że w przypadku gdy podatnik otrzymał duplikat faktury z tytułu poprzednich okresów rozliczeniowych w terminie późniejszym niż określony w ust. 11 art. 86 ustawy, może dokonać odliczenia według stanu prawnego, w którym nabył prawo do odliczenia. Przepis ten wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2014 r. i ma bezpośrednie zastosowanie do wszystkich przypadków powstałych od tej daty, czyli do duplikatów otrzymanych w tym roku.