W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 28 lutego 2014 r., sygn. akt I SA/Wr 2070/13 rozstrzygnięta została kwestia dotyczącą podatku od towarów i usług w zakresie zasadność korekty podatku naliczonego w trybie art. 89b ustawy o podatku od towarów i usług. Spółka w przedmiotowej sprawie nie wywiązała się ze zobowiązań wobec kontrahentów. W miesiącu, którego dotyczył spór – luty 2010 r,. spółka nie znajdowała się w upadłości. Ogłoszono ją w maju 2011 r. Spółka znajdowała się w upadłości likwidacyjnej w dacie podjęcia działań przez organy podatkowe. Spór dotyczył wątpliwości czy ogłoszenie upadłości spółki wyklucza korygowanie zobowiązań podatkowych w trybie art. 89b ustawy o podatku od towarów i usług za okresy rozliczeniowe sprzed ogłoszenia upadłości.
WSA wskazał, że polski ustawodawca dokonał implementacji art. 90 ust. 1 Dyrektywy 112 w treści art. 89a ustawy o podatku od towarów i usług, określając w rzeczonym przepisie w ust. 2 warunki na jakich obniżana jest podstawa opodatkowania (podatek należny) tłumacząc to zabezpieczeniem interesów budżetu Państwa. Jednocześnie zdecydował się w art. 89b tej ustawy skorzystać z uprawnienia przewidzianego w art. 185 ust. 3 Dyrektywy 112 przewidując konieczność korekty podatku naliczonego lecz obowiązek tej korekty został określony w sposób generalny i niezależny od sytuacji, która może zaistnieć po stronie sprzedawcy. Zdaniem Sądu, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, przyjęta z dniem 1 stycznia 2013 r. przez polskiego ustawodawcę regulacja art. 89b ustawy o podatku o d towarów i usług wykracza poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia celu zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa i jest sprzeczna z zasadą neutralności podatku od towarów i usług. Zgodnie z konstrukcją systemu tego podatku WSA podkreśliła, że ustanowionego przez Dyrektywę 112 podatek naliczony obciążający towary i usługi wykorzystywane przez podatnika w związku z czynnościami opodatkowanymi podlega odliczeniu. Odliczenie podatku naliczonego związane jest z poborem podatku należnego (wyrok TSUE: z dnia 14 września 2006 r. w sprawie C-72/05, Hausgemeinschaft Jörg und Stefanie Wollny przeciwko Finanzamt Landshut, Zb. Orz. 2006, s. I-08297, pkt 20). Zdaniem WSA, skoro podatnik nie ma możliwości skorygowania podstawy opodatkowania (podatku należnego) w uwagi na postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne swojego dłużnika to w takich okolicznościach nie zachodzi ryzyko utraty wpływów podatkowych i nie jest konieczna tym samym korekta podatku naliczonego. Przyjęte rozwiązanie powoduje brak symetryczności praw i obowiązków po stronie sprzedawcy i kupującego, która na gruncie podatku od towarów i usług powinna mieć w danej sytuacji miejsce, na co wskazuje dodatkowo korelacja terminu w jakich można dokonać rzeczonych korekt – 150 dni od dnia upływu terminu płatności wierzytelności (należności) określonego w umowie lub na fakturze.
WSA dokonując wykładni prounijnej stwierdził, że przepis art. 89b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług należy interpretować w związku z art. 89a ust. 2 pkt 3 lit. b) tej ustawy, co oznacza, że w sytuacji zaistnienia wierzytelności nieściągalnej w braku uprawnienia do korekty podstawy opodatkowania (podatku należnego) po stronie sprzedawcy z uwagi na sytuację dłużnika – prowadzenie postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego, dłużnik taki nie jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającego z faktury dokumentującej ową nieuregulowaną należność.
Reasumując należy więc uznać, że przed dniem 1 stycznia 2013 r. wierzyciel miał możliwości skorzystania z ulgi na złe długi, mimo, że jego kontrahent znajdował się w trakcie postępowania upadłościowego. Natomiast po dniu 1 stycznia 2013 r. nie istnieje możliwość dokonania korekty.
