Należności z tytułu użytkowania lub prawa do użytkowania urządzenia przemysłowego stanowią przychody wymienione w art.21 ust.1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa). Ich wypłata na rzecz podmiotów niemających w Polsce siedziby ani zarządu, zgodnie z zasadą ograniczonego obowiązku podatkowego i związaną z nią zasadą źródła, pociąga za sobą obowiązki rozliczeniowe, jednakże wykonanie tych powinności w trybie i na zasadach wymienionych w art. 26 ustawy utrudniają problemy interpretacyjne, dodatkowo pogłębione przez niejednorodność orzecznictwa.
Powodem wątpliwości, od których rozstrzygnięcia zależy to czy wypłacający należności z tytułu użytkowania lub prawa do użytkowania urządzenia przemysłowego są w ogóle powołani do wypełniania obowiązków wynikających z art.26 ust.1 ustawy, jako płatnicy tzw. podatku u źródła, są w szczególności dwie przesłanki zastosowania art.21 ust.1 ustawy. Po pierwsze opodatkowanie należności wymienionych w art.21 ustawy jest uzależnione od zakwalifikowania ich jako przychodów zagranicznych osób prawnych uzyskanych na terytorium Polski. Warunek ten, wbrew pozorom, nie jest jednoznaczny. Jak bowiem wskazuje przegląd stanowisk wyrażonych w interpretacjach indywidualnych oraz w orzeczeniach sądów administracyjnych możliwe są co najmniej dwa ujęcia problemu. Zdaniem części organów podatkowych o istnieniu w Polsce źródła przychodu, przesądza nie tyle miejsce wykonywania czynności, co miejsce siedziby podmiotu wypłacającego należności. Przykładowo, w interpretacji z dnia 18 marca 2015r. (nr IBPBI/2/423-1523/14/BG) działający w imieniu Ministra Finansów Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał, że „ustawodawca nie uzależnił opodatkowania przychodów z tytułu świadczeń wymienionych w art. 21 ust. 1 ustawy od faktu, czy są one wykonywane na terytorium Polski, ale wskazał, że opodatkowaniu podlegają przychody uzyskane na terytorium Polski”. Skoro zaś tak, to „norma prawna art. 3 ust. 2 ustawy nie wiąże opodatkowania „u źródła” z miejscem wykonania usługi, lecz z miejscem osiągnięcia dochodu”. Podobnej kwalifikacji dokonują również niektóre sądy administracyjne. Świadczą o niej m.in. wyroki WSA w Krakowie z dnia 5 września 2014 r. (sygn. akt. I SA/Kr 866/14 i sygn. akt. I SA/Kr 867/14) oraz WSA w Szczecinie z dnia 3 kwietnia 2014 r.( sygn. akt. I SA/Sz 950/13).
Orzeczenia te pozostają w opozycji do stanowiska NSA, wyrażonego w wyroku z dnia 21 sierpnia 2014 r. (sygn. akt II FSK 2120/12), iż „niewystarczające jest ustalenie, że źródłem wypłat […] należności jest polski rezydent podatkowy, ale uznanie, że nierezydent osiąga dochód na terenie Polski możliwe jest dopiero wtedy, gdy zostanie stwierdzone, że również rezultat świadczonej przez niego usługi w postaci powstania lub powiększenia przychodu następuje u usługodawcy na terytorium Polski”. Powołany wyrok NSA należy do alternatywnej linii orzecznictwa, reprezentowanej również przez wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 21 stycznia 2014r. (sygn. akt. ISA/Wr1825/13), a także inne wyroki NSA z dnia 5 listopada 2009 r. (sygn. akt II FSK 2194/08) oraz z dnia 23 kwietnia 2010 r. (sygn. akt II FSK 2144/08). W świetle tych orzeczeń pod pojęciem „terytorium, z którym wiąże się osiąganie dochodów” należy rozumieć miejsce, gdzie dokonują się czynności lub położone są nieruchomości, które generują dochód i są jego przyczyną sprawczą. Czynnością taką nie jest ani wypłata wynagrodzenia, ani wykorzystanie efektów zrealizowanej umowy, nieistotna jest nadto z tego punktu widzenia siedziba polskiego płatnika.
Przyjęcie tego wyniku wykładni prowadzi do wykluczenia konieczności poboru zryczałtowanego podatku dochodowego u źródła, gdy w Polsce następuje wypłata należności, ale realizacja usługi nie jest związana z terytorium Polski i za granicą wykorzystany jest efekt najmu urządzenia przemysłowego. Zastosowanie tego poglądu może być jednak ryzykowne z uwagi na wskazywane stanowiska organów podatkowych.
Niemniejsze problemy wiążą się z rozumieniem użytego w art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy pojęcia „urządzenie przemysłowe”. Wobec braku związania jego ustawową definicją organy podatkowe, w tym Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji (nr IBPBI/2/423-1523/14/BG) oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji (nr ITPB4/423-86/14/AM) z dnia 24 października 2014r., opowiadają się za maksymalnie szerokim rozumieniem tego pojęcia. W ich ocenie wyrażenia „urządzenie przemysłowe”, nie można zawężać do urządzeń wykorzystywanych bezpośrednio przy produkcji. Przeciwnie, szerokie rozumienie „urządzenia przemysłowego” winno prowadzić do wniosku, że w zakresie tego pojęcia mieszczą się wszelkie wytwory przemysłowe. Sądy administracyjne w większości są jednak wobec tej koncepcji krytyczne. Przykładowo zdaniem WSA w Poznaniu, wyrażonym w wyroku z dnia 13 marca 2014r. (sygn. akt. I SA/Po844/13), na podstawie faktu, że w danym przypadku występuje „urządzenie”, nie można automatycznie przyjmować, że jest to „urządzenie przemysłowe”. W celu dokonania kwalifikacji danego obiektu należy każdorazowo brać pod uwagę zarówno sposób jego wykorzystania, jak i jego przeznaczenie. Za zawężeniem rozumienia przedmiotowego pojęcia opowiedział się również WSA we Wrocławiu, który w wyroku z dnia 10 lipca 2013 r. (sygn. akt I SA/Wr 1336/12) stwierdził, że pojęcie „urządzenie przemysłowe” należy rozumieć jako „składnik majątku pełniącego pomocniczą funkcję w ramach procesu przemysłowego rozumianego jako ciąg działań mechanicznych lub chemicznych służących do masowej produkcji towarów”. Jedynie zatem w przypadku wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z takich urządzeń może być mowa o podlegających opodatkowaniu przychodach zagranicznych osób prawnych w znaczeniu art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy.