Optymalizacja podatkowa a obejście prawa podatkowego na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych

Obejście prawa polega na dokonaniu takiej czynności, która wprawdzie sama w sobie nie jest sprzeczna z prawem, lecz pozwala osiągnąć cel wyraźnie zakazany przez obowiązujące przepisy (przy czym obejście prawa stanowią również czynności prawne, które zmierzają do skutku dozwolonego przez prawo, ale w sposób przez prawo nieprzewidziany, w sytuacji, gdy istnieją ograniczenia stawiane przez ustawodawcę dla osiągnięcia skutku). Optymalizacja podatkowa, zwana również planowaniem podatkowym, to opracowywanie „sekwencji” zachowań podatnika prowadzących w efekcie do zminimalizowania jego obciążeń podatkowych. Optymalizację podatkową należy odróżnić od uchylania się od opodatkowania, gdyż planowanie podatkowe odbywa się w granicach obowiązujących przepisów prawa.

Należy podkreślić, że w polskim porządku prawnym nie istnieje żadna norma prawna, która zabraniałaby podatnikowi podejmowania czynności zmierzających do obniżenia lub wręcz uniknięcia opodatkowania, o ile działania podatnika pozostają w granicach prawa. Potwierdza to orzecznictwo. W wyroku z dnia 31 maja 2006 r. WSA w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 983/2006) stwierdził, że: nie istnieje generalna zasada nakładająca na podatnika obowiązek działania dla powstania zobowiązania podatkowego w wysokości największej z możliwych. Co więcej, zgodnie z orzeczeniem WSA w Warszawie z dnia 30 marca 2004 r. (sygn. akt III SA 2984/2002): jeżeli obowiązujący porządek prawny stwarza podatnikowi możliwość wyboru kilku legalnych konstrukcji do osiągnięcia zamierzonego celu gospodarczego, z których każda będzie miała inny wymiar podatkowy, to wybór najkorzystniejszego podatkowo rozwiązania nie może być traktowany jako obejście prawa. Polskie przepisy nie zawierają obecnie klauzuli obejścia prawa podatkowego.

Należy wspomnieć, że uwzględniając niekonstytucyjność art. 24b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, ustawodawca zdecydował się na nowelizację przepisów w zakresie obejścia prawa podatkowego wprowadzając art. 199a, stanowiący w § 1 i 2 powtórzenie dotychczasowego art. 24a Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 199a § 1 Ordynacji podatkowej, organ podatkowy dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności. Jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej dokonano innej czynności prawnej, skutki podatkowe wywodzi się z tej ukrytej czynności prawnej (§ 2 tego artykułu)).

Dokonując ustalenia treści czynności prawnej, organ  uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności. Natomiast jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej dokonano innej czynności prawnej, skutki podatkowe wywodzi się z tej ukrytej czynności prawnej.

Czynności związane z poszukiwaniem legalnych rozwiązań zmniejszających obciążenia podatkowe w podatku dochodowym od osób prawnych, jeżeli nie dotyczą pozornych czynności prawnych, ukrywających pod pozorem formy jednej czynności czynność zupełnie inną, nie stanowią obejścia prawa podatkowego.

źródło: Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o.

Kategorie: CIT.