Zgodnie z art. 453 Kodeksu Cywilnego jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży.
W przypadku, gdy najemca posiada zaległość wobec wynajmującego z tytułu czynszu czy innych opłat (np. za wodę, nieczystości stałe) istnieje możliwość zawarcia porozumienia zmieniającego sposób zapłaty z należności pieniężnej na inny rodzaj świadczenia np. wykonanie określonych prac. Gdy wartość zaległości jest nie wyższa niż porównywalna wartość prac wynikająca z zawartych umów o odpracowanie zaległości, to może powstać pytanie, czy powstanie przychód podlegający opodatkowaniu u takiego najemcy.
Jak wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 9 marca 2012 r. (sygn. IPPB4/415-24/12-4/JK2), „Zgodnie z brzmieniem art. 453 Kodeksu cywilnego jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem niniejszego jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku zaliczek wnoszonych na poczet opłat za mieszkanie) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania – poza umową stron – jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika. Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności, stwierdzić należy, że wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo, nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy najemców podatku dochodowym od osób fizycznych.”.
Podsumowując, odpracowanie zaległego czynszu w formie świadczenia różnego rodzaju prac na rzecz Wynajmującego nie będzie skutkowało u dłużnika powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
