Zgodnie z linią orzeczniczą sądów i TK świadczeniami nieodpłatnymi stanowiącymi przychód pracownika są świadczenia, które zostały spełnione za zgodą pracownika, zostały spełnione w jego interesie i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść a także korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi.
Zgodnie z tezą orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 20 sierpnia 2014 r. (I SA/Wr 1674/14) przychód z nieodpłatnego świadczenia powstaje, gdy można to świadczenie zindywidualizować, określić jego wartość pieniężną oraz skonkretyzować odbiorcę. A zatem nieodpłatne świadczenie musi być otrzymane przez pracownika. Nie może być to potencjalna możliwość jego uzyskania. Zgodnie z powyższym opodatkowaniu może podlegać, tylko przychód rzeczywiście otrzymany, przez pracownika a nie możliwy do otrzymania (wartość otrzymanego świadczenia, a nie możliwość skorzystania ze świadczenia). O przychodzie można mówić, jeśli możliwe jest ustalenie jego wartości zgodnie z zasadami określonymi w art. 11 ust. 2a w związku z art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W wyroku z 8 lipca 2014 r., sygn. akt: K-7/13 Trybunał Konstytucyjny uznał za „inne nieodpłatne świadczenia” w rozumieniu art. 11 ust. 1 oraz 12 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. wyłącznie przysporzenia majątkowe o indywidualnie określonej wartości. „Inne nieodpłatne świadczenia” są to wszelkiego rodzaju świadczenia, które są dokonywane bez pobierania jakiejkolwiek odpłatności, a zatem kryterium wyróżnienia nieodpłatnych świadczeń stanowiących przychód pracownika musi być obiektywna ocena, czy świadczenie leżało w interesie pracownika. Jest tak, wówczas gdy stanowi ono realne przysporzenie majątkowe, którego efekt jest uchwytny w jego majątku. Zgodnie z wyrokiem TK aby nieodpłatne świadczenie mogło być potraktowane jako przychód pracownika musi rzeczywiście pozwolić na uniknięcie wydatków po stronie pracownika. Ustalenie tej okoliczności zależy od tego, czy pracownik skorzystał ze świadczenia oferowanego mu przez pracodawcę dobrowolnie. W sytuacji wskazania w umowie o pracę świadczeń nieodpłatnych takich jak karnet na siłownię, służbowe mieszkanie, bilet miesięczny itd., nie ma wątpliwości, gdyż akceptacja warunków umowy jest wyrażeniem zgody na określone w umowie świadczenia, jako część wynagrodzenia. Kryterium przysporzenia korzyści po stronie pracownika nie jest spełnione jeśli pracodawca proponuje pracownikom udział w spotkaniach integracyjnych, szkoleniowych, konferencjach, czy kursach, nawet jeśli są organizowane poza miejscem pracy. Trybunał uznał zatem, że za podlegający opodatkowaniu przychód mogą być uznane „inne nieodpłatne świadczenia”, które zostały spełnione za zgodą pracownika, zostały spełnione w jego interesie oraz przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatków, które musiałby ponieść. Ponadto korzyść powinna być wymierna i powinno być można ją w skonkretyzowanej wysokości przypisać indywidualnemu pracownikowi, a nie w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów.
W nawiązaniu do powyższego wyroku kształtuje się linia orzecznicza sądów administracyjnych, której reprezentatywnym przykładem jest również wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 lipca 2015 r., sygn. akt: II FSK 1689/13. NSA uznał, że: „Skorzystanie przez pracownika ze świadczenia w postaci noclegu, nawet wykupionego przez niego samodzielnie, nie jest świadczeniem spełnionym w jego interesie, ale w interesie pracodawcy oraz nie przynosi pracownikowi korzyści w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatków, które musiałby ponieść. Zapewnienie noclegów pracownikom leży bowiem wyłącznie w interesie pracodawcy, a nie pracowników, którzy swoje potrzeby mieszkaniowe zaspokajają w innym miejscu i w inny sposób oraz którzy – gdyby nie konieczność wywiązania się z obowiązków wynikających z umowy o pracę – nie mieliby powodu do ponoszenia kosztu takich noclegów”. Ponoszenie przez pracodawcę wydatków w celu zapewnienia noclegów pracownikowi – przyjmując wskazane przez TK kryterium oceny – jest świadczeniem poniesionym w interesie pracodawcy, ponieważ to jemu przynosi konkretną i wymierną korzyść w postaci prawidłowo i efektywnie wykonanej przez pracownika pracy. W konsekwencji, zapewnienie przez pracodawcę noclegów pracownikom nie stanowi przychodu u pracowników.
źródło: Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o.
foto: pixabay.com
