Rzecznik Generalny Juliane Kokott w dniu 23 grudnia 2015 r. odpowiedział na pytanie prejudycjalne postawione przez Naczelny Sąd Administracyjny dotyczący likwidacji szkód ze zdarzeń ubezpieczeniowych (dot. sprawy C 40/15).
Spór w postępowaniu dotyczy kwestii, w jakim zakresie działalność polskiej spółki Aspiro SA (zwanej dalej „Aspiro”) jest zwolniona z podatku od towarów i usług. Aspiro świadczy na rzecz zakładu ubezpieczeń usługi, które polegają na kompleksowej likwidacji szkód ze zdarzeń ubezpieczeniowych. Wobec ubezpieczonych działa ona w imieniu i na rachunek zakładu ubezpieczeń. Aspiro przyjmuje zgłoszenia szkód i dokonuje ustaleń w tym zakresie. Nawiązuje kontakt z ubezpieczonym, z którym sama nie ma stosunku umownego i w razie potrzeby sporządza opinie i protokoły szkód. Po analizie dokumentacji przeprowadza likwidację szkody i rozpatruje wnioski. Aspiro prowadzi również postępowania regresowe i rozpatruje odwołania dotyczące likwidacji szkód. W związku z tymi czynnościami Aspiro dokonuje ponadto różnych innych czynności administracyjnych i technicznych.
Polskie organy podatkowe uznały że zwolnienie z podatku od towarów i usług może mieć miejsce jedynie w odniesieniu do analizy wniosków o likwidację szkody i przeprowadzania likwidacji. Natomiast wszystkie pozostałe czynności nie są charakterystyczne dla działalności zakładu ubezpieczeń i z tego względu na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy VAT nie są objęte zwolnieniem.
Naczelny Sąd Administracyjny, do którego w międzyczasie skierowano sprawę, uważa prawo Unii za decydujące dla rozstrzygnięcia sporu i w dniu 2 lutego 2015 r. zwrócił się, na podstawie art. 267 TFUE, do Trybunału z następującym pytaniem:
„Czy art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że usługi takie jak w niniejszej sprawie, świadczone na rzecz zakładu ubezpieczeń przez podmiot trzeci, w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela, który to podmiot nie pozostaje w żadnym stosunku prawnym z ubezpieczonym, objęte są zwolnieniem, o którym mowa w tym przepisie?”.
W postępowaniu przed Trybunałem uwagi pisemne przedstawiły Aspiro, rząd polski i Zjednoczonego Królestwa oraz Komisja Europejska. W rozprawie w dniu 2 grudnia 2015 r. uczestniczyły Aspiro, polski organ podatkowy, rząd polski i Komisja.
W ocenie rzecznika generalnego przyjęty wniosek nie jest sprzeczny z zasadą neutralności podatkowej, która ma szczególne znaczenie w orzecznictwie Trybunału. Z zasady tej wynika wprawdzie, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że dokonywane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania z art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy VAT. Ta swoboda organizacyjna ubezpieczycieli mogłaby zostać podważona, ponieważ nie mogą oni przenieść obsługi szkód na inne przedsiębiorstwo bez konieczności ponoszenia dodatkowego obciążenia podatkiem VAT. To obciążenie wynika z tego, że usługi innego przedsiębiorstwa, jak można zauważyć, nie są zwolnione z podatku VAT na podstawie art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy VAT, a ubezpieczycielowi na podstawie zwolnienia jego własnych transakcji na podstawie tego przepisu w odniesieniu do usług innego przedsiębiorstwa z reguły nie przysługuje prawo do odliczenia na podstawie art. 168 lit. a) dyrektywy VAT.
Konsekwencje te są jednak skutkiem okoliczności, że przyznane ubezpieczycielowi zwolnienie – z wyjątkiem działalności ubezpieczeniowej poza Unią– nie przyznaje prawa do odliczenia. Ta świadoma decyzja prawodawcy Unii jako taka ogranicza swobodę organizacyjną ubezpieczycieli. Każde skorzystanie ze świadczenia osoby trzeciej ogólnie skutkuje obciążeniem ubezpieczyciela podatkiem VAT. Jak już stwierdził rzecznik generalny M. Poiares Maduro, jest to nieodłącznym skutkiem wspólnego systemu podatku VAT.
W tym kontekście byłoby to sprzeczne z wolą prawodawcy, gdyby każdą zleconą na zewnątrz czynność ubezpieczyciela zamierzano włączyć do zwolnienia z podatku dla transakcji ubezpieczeniowych. Dotyczyłoby to bowiem przykładowo także materiałów biurowych ubezpieczyciela, z których skorzystał podmiot trzeci, ponieważ jest to też przejawem jego modelu organizacyjnego, aby nie produkować koniecznych materiałów biurowych we własnym przedsiębiorstwie.
Swoboda organizacyjna podatnika może więc zostać uwzględniona tylko w zakresie, w jakim dla zleconej na zewnątrz działalności również istnieje zwolnienie z podatku. To z kolei jest zależne od jego brzmienia, systematyki i celów. W niniejszej sprawie uwzględnienie tych aspektów wykazało jednak, że samo zlecenie obsługi szkód podmiotowi trzeciemu, który nie prowadzi działalności dotyczącej zawierania umów ubezpieczenia, nie jest objęte zwolnieniem z art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy VAT.
W ocenie rzecznika generalnego Juliane Kokott na zadane pytanie prejudycjalne postawione przez Naczelny Sąd Administracyjny należy stwierdzić jednoznacznie, że likwidacja szkód ze zdarzeń ubezpieczeniowych, prowadzona w imieniu i na rachunek ubezpieczyciela przez podmiot trzeci, który nie pozostaje w żadnym stosunku umownym z ubezpieczonym i którego działalność nie obejmuje wyszukiwania klientów i kontaktowania ich z ubezpieczycielem w celu zawarcia umów ubezpieczenia, nie wchodzi w zakres zwolnienia z art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112/WE.
źródło: Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o.
foto: pixabay.com
