Znów rodzi się coraz większe zamieszanie wokół nowych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług – jak na nasze realia nawet dość dobrze napisane: idzie o ust. 10, 11 i 13 w związku z ust. 10b art. 86 tej ustawy; należy bowiem odpowiedzieć na pytanie: kiedy powstaje prawo do odliczenia w przypadku zakupu towarów i usług, gdy podatnikiem jest dostawca (usługodawca) oraz w przypadku importu usług. Są tu ponoć dwie sprzeczne odpowiedzi:

1. w rozliczeniu za okres rozliczeniowy (albo jeden z dwóch kolejnych), w których powstał obowiązek podatkowy z tytułu nabytych towarów (usług) pod warunkiem posiadania faktury (dokumentu celnego), albo
2. dopiero w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę (dokument celny) albo w dwóch następnych okresach rozliczeniowych pod warunkiem, że wcześniej powstał obowiązek podatkowy z tytułu czynności, na podstawie których dokonano nabycia tych towarów.

Dylemat ponoć polega na tym, czy ust. 11 i 13 tego artykułu, które odwołują się wprost do ust. 10 (okres rozliczeniowy, w którym powstał obowiązek podatkowy w związku z zakupem towarów lub usług), należy jednak interpretować contra legem poprzez odwołanie się do ust. 10b pkt 1 tego artykułu. Uzasadnieniem tego dość karkołomnego poglądu jest to, że w obu przepisach – ust. 10 i ust. 10b pkt 1 ustawodawca stosuje pojęcia „nabycie prawa do odliczenia”: raz w związku z obowiązkiem podatkowym, po raz drugi wraz z otrzymaniem dokumentu.

Który z tych przepisów wyraża więc zasadę ogólną? Oczywiście ust. 10: prawo do odliczenia powstaje w związku z obowiązkiem podatkowym; jest to zgodne z treścią dyrektywy 2006/112/WE oraz jednolitą judykaturą TSUE (ETS) na ten temat. Zasadą ogólną jest również ust. 11 i 13 ustawy, które mówią o:

• drugim i trzecim okresie rozliczeniowym, w którym można dokonać odliczenia (ust. 11),
• odliczeniem przez korektę deklaracji za okres, w którym podatnik nabył prawo do odliczenia, jeżeli nie dokonano odliczenia w okresach wymienionych w ust. 10 i 11 (ust. 13).

Przepis ust. 10b tego artykułu ma charakter szczególny: są to warunki dodatkowe, które musi spełniać podatnik, aby dokonać odliczenia. W przypadku nabycia towarów i usług, gdzie podatnikiem jest dostawca (usługodawca) oraz importu towarów, warunkiem tym jest posiadanie (fizyczne) określonych dokumentów. Co to oznacza? Odliczenie jest możliwe gdy spełnione są oba warunki: powstanie prawa do odliczenia oraz posiadanie dokumentu – gdy następuje to w okresach, o których mowa w ust. 10 i 11 tego artykułu, odliczenie nastąpi w bieżącej deklaracji, gdy później – poprzez korektę zgodnie z ust. 13 art. 86 ustawy. Dlatego też sprzeczna z prawem jest interpretacja urzędowa (indywidualna) Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 16 września 2013 r. (IPPP3/443-538/13-2/LK).