Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia z 14 marca 2014 r., sygn. akt II FSK 683/12 zajął następujące stanowisko: od ustanowienia hipoteki łącznej na kilku nieruchomościach należy się tylko jeden podatek od czynności cywilnoprawnych, ponieważ nie decyduje ilość nieruchomości, które są nią obciążone, a ilość czynności cywilnoprawnych i ilości wierzytelności wynikającej z oznaczonego stosunku prawnego.
Spółka zaciągnęła kredyt inwestycyjny na rozbudowę, który został zabezpieczony hipoteką łączną umowną na siedmiu działkach. Hipoteka ta wpisana została do ksiąg wieczystych prowadzonych przez sąd rejonowy. Od tak ustanowionej hipoteki ustalono podatek od czynności cywilnoprawnych.
Zdaniem organu podatkowego, w sprawie nie została ustanowiona jedna hipoteka łączna umowna na siedmiu działkach, lecz siedem hipotek na każdej z tych działek. W tym przypadku mamy bowiem do czynienia z tyloma hipotekami, ile jest przedmiotów (np. nieruchomości), na których dokonano zabezpieczenia, które obciążono tą hipoteką. Organ wskazał, że polskie prawo nie przyjęło konstrukcji jednej hipoteki obciążającej kilka nieruchomości, lecz konstrukcję wielości hipotek tj. tyle jest hipotek, ile jest nieruchomości obciążonych, zabezpieczających jedną wierzytelność. Według organu podatkowego podatnik powinien zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych od ustanowienia każdej z hipotek, co oznaczałoby kwotę 7 razy wyższą niż określiła to spółka.
Naczelny Sąd Administracyjny zajął odrębne zdanie do zdania organu podatkowego. Sąd zwrócił uwagę na fakt, że skoro w art. 76 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece jest mowa o hipotece łącznej umownej, a nie o hipotekach łącznych to mamy tu do czynienia z jednym prawem, a nie wieloma prawami. Poza tym skoro w art. 65 ust. 1 i w art. 76 ust. 3 jest mowa o „oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego” i o „zabezpieczeniu tej samej wierzytelności” to fakt istnienia w hipotece łącznej jednej i tej samej wierzytelności wynikającej z określonego (a więc też jednego) stosunku prawnego ma istotne znaczenie dla ustalenia, czy w przypadku hipoteki łącznej mamy do czynienia z jedną, czy wieloma hipotekami.
Zdaniem sądu skoro ustawodawca w przypadku umowy hipoteki łącznej nie zdefiniował, że ustanowienie jej oznacza ustanowienie tylu hipotek, ile jest obciążonych nią nieruchomości to nie można przyjąć, iż w przypadku ustanowienia hipoteki łącznej o ilości ustanowionych hipotek decyduje skutek w postaci ilości nieruchomości, które są nią obciążone. Priorytet należy tu dać ilości czynności cywilnoprawnych (umowa ustanowienia hipoteki łącznej umownej) i ilości wierzytelności wynikającej z oznaczonego stosunku prawnego.
Określenie „ustanowienie hipotek”, o którym mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. h) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o czynnościach cywilnoprawncyh w związku z art. 6 ust. 1 pkt 10 przedmiotowej ustawy obejmuje także ustanowienie hipoteki łącznej umownej, o której mowa w art. 76 ust. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, jako jednej hipoteki nawet gdyby obciążała ona więcej niż jedną nieruchomość.
