Działalność wykonywana osobiście a składki ZUS

Wynagrodzenie otrzymywane na podstawie umowy zlecenia stanowi źródło działalność wykonywana osobiście, określone w art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Badany podmiot na podstawie art. 41 tej ustawy z tytułu wypłaty wynagrodzeń wynikających z umów zlecenia obowiązana jest jako płatnik pobierać zaliczki na podatek dochodowy.

Dodatkowo należy wskazać, że jeżeli kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza 200 zł pobiera się – zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 18% przychodu.

Na podstawie art. 22 ust. 9 pkt 4 koszty uzyskania przychodów z tytułów określonych m.in. w art. 13 pkt 8 określa się w wysokości 20% uzyskanego przychodu, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 i pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym będące osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi. Na mocy art. 11 ust. 2 omawianej ustawy ubezpieczenie chorobowe jest w tym przypadku dobrowolne.

Zgodnie z art. 18 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu m.in. umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy wykonywaniu takiej umowy. Zasada ta jest stosowana, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Jednocześnie – zgodnie z art. 12 ust. 1 – osoby te podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe – w myśl art. 20 ust. 1 – stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe. Zgodnie z przekazanymi informacjami stawka ubezpieczenia wypadkowego w przypadku badanych umów zlecenia wynosi 0,84%. Należy wskazać, że w przedstawionych przypadkach w listach płac kwota składek jest ustalona prawidłowo.

Szczegółowe zasady dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek zostały zawarte w rozporządzeniu w sprawie zasad ustalania podstawy wymiaru składek. Zgodnie z § 5 ust. 2 tego rozporządzenia przepisy § 2-4 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 15 tego rozporządzenia (stosowanym odpowiednio do zleceniobiorców) podstawy wymiaru składek nie stanowią diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika – do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju.

Obowiązek naliczenia i odprowadzenia składki na ubezpieczenie zdrowotne reguluje art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Zgodnie z ust. 1 pkt 1 lit. e) tego przepisu obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia lub osobami z nimi współpracującymi. Do ustalenia podstawy wymiaru składek tych osób stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Dodatkowo należy wskazać, że art. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zawiera normy kolizyjne dotyczące zbiegu tytułów ubezpieczeniowych. Na tej podstawie osoby wykonujące czynności na podstawie umowy zlecenia nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu z tego tytułu, jeżeli spełniają one jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu stosunku pracy (poza prokuratorami i jeżeli stosunek ten został zawarty z inną osobą, niż zleceniodawca), członkostwa w spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych, bycia duchownym, służby, pobierania świadczenia socjalnego lub zasiłku socjalnego (mogą być objęte ubezpieczeniami dobrowolnymi); dodatkowym warunkiem jest wymóg, aby podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z powyższych tytułów w przeliczeniu na okres miesiąca była równa lub wyższa od kwoty najniższego wynagrodzenia. W takim przypadku osoby te nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu, a wypadkowe staje się obowiązkowe przy wyborze dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Jeżeli jednak podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia socjalnego lub zasiłku socjalnego w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od najniższego wynagrodzenia pracowników, zleceniobiorcy podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy zlecenia.

źródło: Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o.