Akcje fantomowe to sposób wynagradzania menedżerów, polegający na przekazaniu na czas określony pewnej liczby wirtualnych akcji fantomowych. Pakiet tych akcji upoważnia menadżera do pobierania wypłat fantomowych, których wysokość uzależniona jest np. od giełdowego kursu akcji. Już samo określenie „fantomowe” wskazuje, powyższy rodzaj akcji posiada wirtualny charakter. Co do zasady nie mają one nic wspólnego z tradycyjnym pojęciem papieru wartościowego. Dlatego też te akcje należałoby raczej zdefiniować jako szczególny sposób wynagradzania. Sposób działania omawianej formy świadczenia pieniężnego, która wykazuje cechy dodatku motywującego jest dość prosty. Menedżer otrzymuje za zgodą walnego zgromadzenia akcjonariuszy pakiet wirtualnych akcji. Nie są one zbywalne, a ich właściciel jest pozbawiony wszelkich praw korporacyjnych, które przysługują zwykłemu akcjonariuszowi.
Przychód podlegający opodatkowaniu po stronie podatnika (menedżera) powstanie tylko w momencie ewentualnej wypłaty kwoty związanej z posiadaniem akcji fantomowych i będzie on stanowić przychód z kapitałów pieniężnych w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegający opodatkowaniu z zastosowaniem 19% stawki podatkowej zgodnie z art. 30b ust. 1 tej ustawy. W takim przypadku na wypłacającym nie będą ciążyły obowiązki płatnika, jednak zobowiązana ona będzie do sporządzenia i przesłania do urzędów skarbowych i uprawnionych – np. pracowników imiennych informacji o wysokości osiągniętego dochodu z kapitałów pieniężnych (informacji PIT-8C).
Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami z zastrzeżeniem art. 14 – 16 oraz art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W świetle powyższego przepisu, przychód po stronie uprawnionych nie powstanie w momencie nabycia przez nich prawa do akcji fantomowych, gdyż na tym etapie nie otrzymują oni jeszcze środków pieniężnych, a nabytym prawem nie mogą rozporządzać. Nabycie prawa przez uprawnionych stanowi jedynie uzyskanie uprawnienia do otrzymania wypłaty w przyszłości po spełnieniu określonych warunków.
