Pojęcie świadczeń nieodpłatnych nie zostało zdefiniowane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednakże zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie sądowym definiowano przede wszystkim pojęcie świadczeń nieodpłatnych. Naczelny Sąd Administracyjny, odnosząc się do tego zagadnienia, w wyroku z dnia 8 listopada 2000 r., sygn. akt SA/Sz 1244/99 wyraził pogląd, zgodnie z którym: „Jakkolwiek ustawa podatkowa nie precyzuje tego, co w jej rozumieniu jest świadczeniem nieodpłatnym, to wszakże nie powinno ulegać wątpliwości, iż pojęcie to związane jest ze stosunkami prawnymi o charakterze zobowiązaniowym i rozumiane być musi jako świadczenie, z którym nie jest związana jakakolwiek zapłata”.
Analogiczne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 18 maja 2009 r. (sygn. I SA/Wr 74/09) „Pojęcie nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p. ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.”.
Za „świadczenia w naturze”, którym to sformułowaniem ustawodawca posługuje się w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. r. można i należy uznać więc wszystkie te zdarzenia prawne oraz gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku mające konkretny wymiar finansowy. Istotą „nieodpłatnego otrzymania” jest więc brak świadczenia wzajemnego, co w konsekwencji wyraża się w zaistnieniu stanu, w którym po stronie przyjmującego (beneficjenta) dochodzi do zwiększenia aktywów bądź zmniejszenia pasywów.
